Fakty i mity
Nadmiar wody wypłukuje minerały z organizmu? Picie płynów do posiłku może zaburzać procesy trawienne? To MITY!
MIT! Picie płynów do posiłku może zaburzać procesy trawienne
Fakt: Jeżeli tuż przed, podczas lub po posiłku czujemy pragnienie, nie ma żadnych przeciwwskazań, aby napić się jakiegokolwiek płynu.
Woda z przewodu pokarmowego jest wchłaniana bardzo szybko, dlatego jej efekt „rozcieńczający” kwasy żołądkowe jest krótkotrwały, a wielu osobom tylko popicie jedzenia umożliwia skuteczne rozdrabnianie i przełykanie pokarmu.
PRAWDA! Należy pić małymi porcjami, a często
Częste picie niedużych ilości płynów jest korzystne ze względu na odpowiednie nawodnienie. Organizm nie musi wtedy szybko pozbywać się nadmiaru wody, a dokładnie może ją zagospodarować.
PRAWDA! Rodzaj opakowania nie wpływa na jakość produktu
Produkt, czy w kartonie, czy butelce czy w innym opakowaniu ma takie same walory odżywcze i jakościowe – to jest ten sam produkt.
MIT! Napoje energetyzujące – to napoje dla sportowców
Fakt: Napoje dla sportowców mają na celu dostarczenie płynnych węglowodanów i elektrolitów osobom podejmującym intensywny wysiłek fizyczny, zwłaszcza sportowcom. Napoje energetyzujące natomiast są to funkcjonalne napoje bezalkoholowe o unikalnym pobudzającym działaniu powodowanym przez kofeinę, taurynę, witaminy i inne składniki o działaniu odżywczym i fizjologicznym.
Choć napoje energetyzujące zawierają również wodę, nie są przeznaczone do uzupełniania płynów, a zatem w odróżnieniu od napojów dla sportowców, celem ich stosowania nie jest nawodnienie organizmu. Firmy sygnatariusze Dobrowolnego Kodeksu PFPŻ ZP nie oferują napojów energetyzujących jako napojów dla sportowców, dających korzyść w postaci nawodnienia organizmu.
MIT! Napoje energetyzujące mają niebezpiecznie wysoką zawartość kofeiny
Fakt: Maksymalne stężenie kofeiny w napojach energetyzujących wynosi 320 mg/l, zatem ilość kofeiny w puszce napoju energetyzującego o objętości 250 ml jest zbliżona do zawartości tej substancji w jednej filiżance kawy.
Zgodnie z przepisami Unii Europejskiej (rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1169/2011 w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności), w przypadku produktów o wysokiej zawartości kofeiny, jej ilość jest zadeklarowana na opakowaniu produktu w widocznym miejscu wraz z adnotacją “Wysoka zawartość kofeiny. Nie zaleca się spożywania przez dzieci, kobiety ciężarne i karmiące piersią.”.
MIT! Konsumpcja napojów energetyzujących zachęca ludzi do picia większych ilości alkoholu
Fakt: Nie ma związku przyczynowo-skutkowego między konsumpcją napojów energetyzujących a piciem alkoholu; nie istnieje również tzw. efekt maskowania skutków przy spożywaniu napojów energetyzujących łącznie z napojami alkoholowymi.
Dodatkowo, firmy – sygnatariusze Dobrowolnego Kodeksu Znakowania i Marketingu Napojów Energetyzujących PFPŻ ZP, zobowiązują się do tego, że na etykietach napojów energetyzujących nie będą zamieszczali zachęt do mieszania ich z alkoholem, ani stwierdzeń, że jednoczesne spożywanie alkoholu i napojów energetyzujących niweluje działanie alkoholu. Ponadto, przy promowaniu zalet napojów energetyzujących i ich składników nie będą formułowane żadne oświadczenia na temat spożywania tych napojów wraz z alkoholem.
MIT! Napoje i wody gazowane nie nawadniają organizmu
Fakt: Obecność dwutlenku węgla nie upośledza procesu nawodnienia organizmu.
Dwutlenek węgla może jedynie wpływać na uczucie pragnienia i w ten sposób sprawić, że pijemy mniej. Bez wątpienia jednak gazowana woda czy gazowany napój nawadniają organizm. Nie oznacza to oczywiście, iż są w tym zakresie równie skuteczne. Pewne jednak jest, że można poprzez ich spożycie uzupełnić straty płynów.
MIT! Napoje i wody gazowane są niezdrowe
Fakt: Nasycenie płynów dwutlenkiem węgla nie powoduje zmniejszenia ich wartości odżywczej.
Nie ma podstaw naukowych by twierdzić, że brak dodatku dwutlenku węgla sprawia, że dany płyn jest zdrowszy niż w przypadku obecności CO2. Zarówno płyny gazowane jak i niegazowane mogą być składnikiem diety. Ponadto, dwutlenek węgla sprawia, że nasycony nim napój dłużej utrzymuje świeżość i czystość mikrobiologiczną, bez konieczności stosowania substancji konserwujących lub przy obniżonej ich zawartości. Spożywanie napojów i wód gazowanych powinny jednak ograniczyć osoby z dolegliwościami ze strony przewodu pokarmowego (wzdęcia, zespół jelita drażliwego) czy osoby po operacjach przewodu pokarmowego.
MIT! Napoje z dodatkiem cukru powodują otyłość
Fakt: Napoje, jak i inne produkty z dodatkiem cukru mogą być częścią zdrowej i zbilansowanej diety.
Należy bowiem pamiętać, że dla utrzymania prawidłowej masy ciała istotny jest prawidłowy bilans pomiędzy ilością spożytych a spalonych kalorii. Nadmierne spożycie kalorii pochodzących z dowolnego źródła pożywienia, w połączeniu z niedostatecznym wydatkiem energetycznym/aktywnością fizyczną, wiąże się ze zwiększonym ryzykiem nadwagi, otyłości i chorób niezakaźnych.
MIT! Soki w kartonach są gorsze niż soki świeżo wyciskane
Fakt: Występują nieznaczne różnice między wartościami odżywczymi świeżo wyciskanych soków a wartościami soków produkowanych przemysłowo.
Nowe technologie stosowane w produkcji soków pozwalają na wydobywanie z owoców wszystkiego co w nich wartościowe, także błonnik pokarmowy. Soki utrwalane są w ten sam naturalny sposób, jaki wykorzystywany jest do domowego przygotowania przetworów na zimę. Podgrzanie, czyli pasteryzacja, niszczy bakterie i inne drobnoustroje niekorzystne dla organizmu człowieka przy jednoczesnym zachowaniu smaku soków i uniknięciu obniżenia ich wartości odżywczych.
MIT! Napoje owocowe są podróbką soków 100%
Fakt: Napoje mają inną funkcję, gdyż przede wszystkim gaszą pragnienie, a soki uzupełniają wartości odżywcze.
MIT! Soki 100% zawierają cukry
Fakt: Do soków 100% zgodnie z przepisami prawa nie można dodawać cukru.
Oznacza to, że do soki nie są dosłodzone żadnym cukrem, syropem, czy inną substancją słodzącą. W sokach 100% występują tylko i wyłącznie cukry naturalnie występujące w owocach, z których został wyprodukowany sok.
MIT! „Sok” lub „sok 100%” zawiera sztuczne substancje słodzące
Fakt: Nie, bo zgodnie z prawem* „sok” to produkt, do którego zabronione jest dodawanie substancji słodzących (tzw słodzików).
Jeżeli produkt zawiera takie substancje to nie jest to „sok” i nie może się tak nazywać*. Nie należy generalizować pojęcia „sok” na wszystkie produkty o smaku owoców lub warzyw.
*Dyrektywa parlamentu Europejskiego i Rady 2012/12/WE z dnia 19 kwietnia 2012 r. odnosząca się do soków owocowych oraz Rozporządzenie Ministra i Rozwoju Wsi z dnia 8 lutego 2013 r. (Dz.U. 2013 poz. 327)
PRAWDA! Szklanka soku może zastąpić porcję warzyw i owoców
Ponieważ soki pod względem wartości odżywczej są zbliżone do warzyw i owoców, z których zostały otrzymane.
Szklanka soku dziennie to prosta forma na dostarczenie organizmowi wielu cennych substancji: witamin, soli mineralnych, mikro- i makroelementów, antyoksydantów oraz innych biologicznie aktywnych składników. Warto też zwrócić uwagę na fakt, że witaminy, sole mineralne oraz inne składniki odżywcze zawarte w sokach, są bardzo dobrze przyswajane przez organizm dzieci i dorosłych.
PRAWDA! Smak soków może się minimalnie różnić
Jest to zupełnie naturalna cecha, na która mają wpływ użyte owoce i warzywa.
Soki zachowują naturalne walory smakowe charakterystyczne dla świeżych owoców i warzyw. Jeśli więc producentowi zostaną dostarczone nieco słodsze/kwaśniejsze owoce lub warzywa, wyciśnięty z nich sok również będzie odrobinę słodszy/kwaśniejszy. Z tego powodu poszczególne partie soku mogą minimalnie różnić się smakiem. Jest to zupełnie naturalna cecha, na która mają wpływ warunki pogodowe podczas uprawy owoców oraz miejsce uprawy a także odmiany danego gatunku owocu.
MIT! Sok odtworzony z koncentratu jest mniej zdrowy, bo w procesie zagęszczania traci dużo ze swoich oryginalnych właściwości
Fakt: Zagęszczanie soku polega wyłącznie na odparowaniu wody i w trakcie tego procesu produkt nie traci swoich oryginalnych właściwości oraz składników odżywczych. Następnie w procesie odtworzenia dodaje się tylko do soku zagęszczonego dokładnie taką samą ilość wody, która została wcześniej odparowana i ewentualnie naturalne aromaty.
Warto przypomnieć, że sok z soku zagęszczonego to sok odtworzony z soku zagęszczonego, poprzez dodanie takiej samej ilości wody, jaka została odparowana podczas jego zagęszczania oraz ewentualne przywrócenie takiej samej ilości aromatu, jaki wcześniej został odebrany w procesie zagęszczania. Jakość wody do odtworzenia musi odpowiadać co najmniej jakości wody pitnej. Dzięki temu procesowi możemy cieszyć się orzeźwiającym smakiem np. egzotycznych owoców, które w innej formie mogłyby w trakcie transportu i/lub przechowywania ulec popsuciu.
PRAWDA! Szklanka soku może być jedną z 5 porcji owoców lub warzyw
Według ekspertów ze Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), każdy z nas powinien spożywać codziennie co najmniej 400 g różnorodnych warzyw i owoców. Tę ilość w ciągu dnia należy podzielić na 5 porcji. Porcję stanowi średniej wielkości warzywo, owoc (lub kilka mniejszych), a także szklanka soku (200 ml).
Tylko regularne dostarczanie witamin oraz składników mineralnych pomoże nam utrzymać dobre zdrowie przez całe życie. Z tego powodu należy przestrzegać zaleceń żywieniowych i spożywać warzywa i owoce kilka razy dziennie – zarówno w ramach głównych posiłków, jak i przekąsek (co najmniej 5 porcji dziennie). Warto pamiętać, że szklanka soku może stanowić jedną porcję owoców lub warzyw ponieważ soki pod względem wartości odżywczej są zbliżone do owoców i warzyw, z których zostały otrzymane. Ponieważ zawierają prawie taką samą ilość cukrów, co użyte do ich produkcji surowce, mają również podobną wartość kaloryczną.
Jak dotąd, statystyczny Polak wypija 82,5 szklanki (po 200 ml) soków i nektarów w ciągu roku, czyli jedną co 4 – 5 dni. To stanowczo za mało.
Źródło: KUPS
MIT! Nadmiar wody wypłukuje minerały z organizmu
Fakt: Wydalanie składników mineralnych jest procesem fizjologicznym i podlega m.in. kontroli hormonalnej.
Wypicie większej ilości wody związane jest ze zwiększoną diurezą, czyli większym oddawaniem moczu, ale odbywa się to bez zwiększonego wydalania składników niezbędnych do funkcjonowania organizmu.
Składniki mineralne mogą być wydalane z moczem tylko, gdy osiągną wyższe od fizjologicznych stężenia w osoczu lub pod wpływem określonych substancji spożytych z żywnością (np. utrata magnezu w wyniku picia kawy czy wapnia w związku z nadmiernym spożyciem napojów zawierających kwas ortofosforowy).
Spożywanie wody nie powoduje zwiększonego wydalania składników mineralnych z organizmu.
PRAWDA! Leki należy popijać wyłącznie wodą
Woda jest neutralnym płynem, dzięki czemu nie wchodzi w interakcje z lekami i tylko ona powinna być wykorzystywana do popijania preparatów farmaceutycznych, chyba że ulotka informacyjna lub wskazania lekarza stanowią inaczej.
MIT! Woda źródlana jest gorsza od wody mineralnej
Fakt: W Polsce zarówno woda mineralna jak i źródlana muszą spełniać restrykcyjne wymagania określone w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 31 marca 2011 r. w sprawie naturalnych wód mineralnych, źródlanych i wód stołowych.
Wody mineralne i źródlane mają wspólne cechy:
- Pochodzą z podziemnych źródeł, dobrze izolowanych od zanieczyszczeń zewnętrznych, co zapewnia ich pierwotną czystość pod względem chemicznym i mikrobiologicznym,
- Ich naturalny skład mineralny oceniony jako bezpieczny i korzystny dla zdrowia jest uwarunkowany tylko czynnikami geologicznymi ujęcia i musi być zachowany po rozlaniu wody do opakowań,
- Ich rozlewanie do opakowań odbywa się w jak najbliższym sąsiedztwie miejsca wydobycia wody, tak aby zachować ich naturalny skład mineralny oraz pierwotną czystość. Wody te nie wymagają uzdatniania (chlorowania, oczyszczania) i nie mogą być poddane tym procesom – w odróżnieniu od wody wodociągowej.
Wody źródlane są wodami niskozmineralizowanymi i zawierają te same składniki mineralne, co wody mineralne, choć w innych stężeniach. Nie zawierają przy tym większej ilości tych składników, które przez niektóre grupy muszą być limitowane w diecie (jak fluorki, jodki, chlorki czy sód).
PRAWDA! Woda źródlana jest odpowiednia do picia na co dzień dla każdego niezależnie od wieku i stanu zdrowia
Woda źródlana musi spełniać restrykcyjne wymagania dotyczące czystości mikrobiologicznej, zawartości metali oraz minerałów – nie zawiera w znacznej ilości składników, które przez niektóre osoby muszą być ograniczane w diecie, jak chlorki, jodki czy sól. Wody źródlane mogą być spożywane nawet przez niemowlęta.
MIT! Wody butelkowane nie różnią się niczym od wody kranowej
Fakt: Zarówno wody źródlane jak i mineralne różnią się od wody udostępnianej w kranach zarówno pochodzeniem, przeznaczeniem, sposobem traktowania przed udostępnieniem, jak i wymaganiami mikrobiologicznymi oraz fizykochemicznymi i chemicznymi.
Z tego względu Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego Państwowy Zakład Higieny w swoim stanowisku w sprawie jakości wody wskazał, że każda „woda butelkowana (…) jest jakości nie tylko bezpiecznej, ale też bardziej korzystnej dla zdrowia”. Woda butelkowana (mineralna, źródlana i stołowa) w odróżnieniu od kranowej zawsze – pochodzi z zasobów podziemnych i jest pierwotnie czysta pod względem chemicznym i mikrobiologicznym, a więc nie zawiera zanieczyszczeń, które są skutkiem działań człowieka. Dzięki temu nie wymaga i wręcz nie może być poddana uzdatnianiu czy dezynfekcji (chlorowanie, ozonowanie itp.). Nie zawiera zatem substancji pozostałych po tych procesach, np. wolnego chloru i jego pochodnych. Nawet jeśli woda kranowa jest czerpana z ujęć podziemnych, to ze względu na konieczność jej zabezpieczenia przed wtórnym skażeniem w sieci wodociągowej, musi być poddana procesom uzdatniania. Jest to bardzo istotna, choć nie jedyna różnica pomiędzy każdą wodą w butelce a wodą kranową.
Woda butelkowana jest rozlewana w bliskim sąsiedztwie rozlewni, co minimalizuje zmiany w jej składzie chemicznym, również te spowodowane długotrwałym kontaktem z instalacją. Woda wodociągowa prowadzona jest na dalekie odległości od miejsca jej przygotowania (uzdatniania) rurociągami różnego rodzaju i zalega w tych urządzeniach, również w obrębie budynków mieszkalnych.
Ponadto, wymogi stawiane wodzie butelkowanej są bardziej restrykcyjne niż dla wody kranowej. Dla wody kranowej dopuszczalne limity na obecność substancji potencjalnie niekorzystnych takich jak miedź, kadm, bar czy azotyny są wyższe niż dla wody butelkowanej. Obecność niektórych substancji w wodzie butelkowanej jest niedopuszczalna i dyskwalifikuje wodę do butelkowania (dotyczy to pestycydów, detergentów, chlorku winylu, akryloamidu, trichlorometanów, bromianów czy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych), natomiast mogą znajdować się one w ramach limitów w wodzie wodociągowej.
PRAWDA! Niemowlęta karmione mlekiem modyfikowanym należy dopajać wodą
Dzieciom karmionym mlekiem modyfikowanym należy podawać wodę w celu uzupełnienia płynów. Ze względu na bezpieczeństwo bakteriologiczne zaleca się, aby podawać każdą wodę (także butelkowaną) w formie przegotowanej.
W przypadku niemowląt do 6 miesiąca życia, które karmione są wyłącznie piersią i o ile nie występują biegunki, kolki czy infekcje, zazwyczaj nie ma potrzeby podawania wody. Zapotrzebowanie na nią pokrywa mleko matki.
Mit! Dzieci nie lubią pić czystej wody dlatego należy dodać do niej odrobinę cukru lub glukozy
Fakt: Rekomendacje odnośnie dopajania zdrowych niemowląt i dzieci wodą z dodatkiem glukozy nie istnieją. Podobnie nie ma uzasadnienia dosładzanie wody cukrem.
Ilość sacharozy w żywieniu dzieci należy ograniczyć z uwagi na jej niską wartość odżywczą. Nadmiar sacharozy w diecie dzieci jest jednym z czynników ryzyka nadwagi i otyłości. Zwiększenie ilości czystej wody w ogólnej ilości spożywanych płynów zapobiega nadmiernym przyrostom masy ciała.
MIT! Cukier jest zdrowszy niż syrop glukozowo – fruktozowy
Fakt: W rzeczywistości syrop glukozowo-fruktozowy o 42% zawartości fruktozy (najpopularniejszy w Europie) jest w zasadzie taki sam jak cukier – zarówno pod względem składu, jak i kalorii.
To podobieństwo sprawia, że ludzki organizm absorbuje go w taki sam sposób. Należy jednak pamiętać, że każdy cukier czy to w postaci cukru, czy syropu glukozowo-fruktozowego powinien być spożywany z umiarem.
Pamiętajmy, że samo ograniczenie kaloryczności jakichkolwiek produktów nie wpłynie na spadek wagi, gdy nie zadbamy o odpowiedni sposób na wydatek energetyczny np. aktywność sportową.
PRAWDA! Cukier nie powoduje otyłości, cukrzycy ani innych poważnych chorób
Cukier sam w sobie nie jest czynnikiem rozwoju chorób dietozależnych.
Cukier od dawna był bezpiecznie dodawany do pokarmów. Dodatkowo wiele zdrowotnych aspektów cukrów było systematycznie badanych przez niezależnych naukowców. Ogólne informacje nie określają cukrów jako żywieniowego czynnika ryzyka chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca, choroby serca i otyłość.
Od 1997 r. światowe, wiodące organizacje naukowe i zdrowotne, łącznie z Organizacją ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO), Światową Organizacją Zdrowia (WHO), Instytutem Medycznym (IOM) i Amerykańskim Stowarzyszeniem Żywieniowym (American Dietetic Association) zgodnie stwierdziło, że cukry dietetyczne nie mają związku z powodowaniem chorób, w tym chorób przewlekłych (np. otyłości).
Niemniej należy jednak pamiętać, że dla utrzymania prawidłowej masy ciała istotny jest prawidłowy bilans pomiędzy ilością spożytych a spalonych kalorii. Dlatego też całkowita ilość pożywienia musi być dostosowana do indywidualnego zapotrzebowania na energię, które zależy m.in. od płci, wieku i trybu życia, poziomu aktywności fizycznej.
MIT! Pasteryzacja pozbawia produkty mikro- i makroelementów oraz witamin
Fakt: Proces pasteryzacji nie odbiera składników odżywczych, czy witamin. Jego rolą jest zniszczenie drobnoustrojów i enzymów, które pozostawione w produkcie będą prowadzić do naturalnego procesu psucia.
To proces w pełni bezpieczny i zdrowy, bo polega tylko na krótkotrwałym podniesieniu temperatury produktów i jest bardzo podobnym procesem do tego, który sami czasem stosujemy w domu podczas robienia przetworów na zimę. Od tego domowego procesu różni się tylko tym, że dzięki zaawansowanym rozwiązaniom podczas pasteryzacji zminimalizowana jest utrata nieodpornych na wysokie temperatury witamin. Składniki mineralne, większość antyoksydantów czy makroelementów są całkowicie odporne na obróbkę termiczną, a czasem nawet jak np. aktywność korzystnego dla zdrowia antyoksydantu – likopenu – w pasteryzowanym soku pomidorowym wzrasta 2- 3 krotnie. W przypadku soków prawo reguluje również, że właściwości soków odtworzonych z soków zagęszczonych, z dłuższym terminem przydatności do spożycia osiągniętym w wyniku pasteryzacji, muszą zachować fizyczne, chemiczne oraz organoleptyczne i odżywcze właściwości, odpowiadające co najmniej właściwościom, jakie posiadają soki bezpośrednio otrzymane z owoców tego samego gatunku.